Aktywność sportowa osób z niepełnosprawnością i jej znaczenie w procesie społecznej integracji

pexels-anas-aldyab-2610959

W sporcie osób niepełnosprawnych od początku podkreślano jego funkcję zdrowotną i leczniczą oraz integrującą środowisko niepełnosprawnych i pełnosprawnych członków społeczeństwa. Skutecznie służy on integracji osób niepełnosprawnych ze społecznością ludzi zdrowych, wspiera proces aktywizacji zawodowej i poprawia stan zdrowia. Z tego względu uważa się, że sportowe formy rehabilitacji odgrywają fundamentalną rolę w przygotowywaniu osób niepełnosprawnych do jak najpełniejszego uczestnictwa w życiu społecznym, zawodowym i rodzinnym. Na tej podstawie opiera się przekonanie, że sport pomaga w przezwyciężaniu lęków, osamotnienia i kompleksów. Sport jako jedna z podstawowych form aktywności fizycznej służy zaspokajaniu potrzeb jednostki niezbędnych z punktu widzenia jej prawidłowego rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego. W związku z tym aktywność sportową osób niepełnosprawnych nierzadko ujmuje się jako „formę uczestnictwa w kulturze fizycznej, której głównym celem jest utrzymanie i rozwój sprawności funkcjonalnej odzyskanej w procesie rehabilitacji leczniczej, a w przypadku osób wyrażających potrzebę współzawodnictwa, dążenie do osiągania jak najlepszych rezultatów”

Aktywność sportowa osób niepełnosprawnych ma więc istotne znaczenie w życiu poszczególnych jednostek, przyczyniając się do ich integracji i adaptacji w społeczeństwie. Przy czym, biorąc pod uwagę wielowątkowość i wieloaspektowość uprawiania sportu, można aktywności tej przypisać różne funkcje. Po pierwsze, aktywność sportową traktuje się jako atrakcyjny rodzaj usprawniania ruchowego, wykorzystujący naturalne formy ruchu. Po drugie, to wszechstronne oddziaływanie na osobę, które może być źródłem pozytywnych doświadczeń w różnych obszarach jej funkcjonowania. Po trzecie, sport jest traktowany jako intensywne doświadczenie różnych aspektów własnej cielesności, pozwala rozpoznać rzeczywiste możliwości organizmu, wspomagając w ten sposób zarządzanie własnym ciałem. Po czwarte, działalność sportowa sprzyja inicjowaniu i rozwijaniu własnej aktywności przez osoby niepełnosprawne.

Współczesnym pojęciem, które łączy zróżnicowane przejawy uczestniczenia osób niepełnosprawnych w aktywności fizycznej, jest adaptowana aktywność fizyczna, AAF (ang. adapted physical activity), zwana też dostosowaną aktywnością ruchową. Istotnym elementem AAF jest sport adaptowany (ang. adapted sport), czyli sport zmodyfikowany lub stworzony z myślą o indywidualnych, specjalnych potrzebach osób niepełnosprawnych. Zgodnie z aktualną definicją, AAF to interdyscyplinarna dziedzina nauki ukierunkowana na rozpoznawanie i wyjaśnianie indywidualnych różnic w zakresie aktywności fizycznej. Obejmuje ona aspekty zarówno badań naukowych, jak i świadczenia usług. Akcentuje i wspiera postawę akceptacji wobec odmienności, opowiadając się za powszechnym dostępem do sportu i nawołując do aktywnego stylu życia. Promuje nowe rozwiązania i inicjatywy związane z aktywnością fizyczną, zalecając tworzenie kompleksowych programów i systemów wsparcia, wzmocnienia i upodmiotowienia jednostek.

Rozpowszechnienie idei AAF spowodowało, że znaczenie aktywności fizycznej dla jakości życia osób niepełnosprawnych zostało powszechnie dostrzeżone, czego rezultatem jest podejmowanie szeregu inicjatyw w tym zakresie. W tym celu dokonuje się istotnych przemian w systemie legislacyjnym, powoływane są nowe instytucje, które mają za zadanie wspieranie szeroko rozumianej aktywności osób niepełnosprawnych. Podejmowane są też działania pozainstytucjonalne w głównej mierze realizowane w obrębie grup samopomocowych. Ważną rolę w tym procesie odgrywają także organizacje pozarządowe działające na rzecz środowiska osób niepełnosprawnych.

Skip to content