Użytkownicy niewidomi
Niewidomi użytkownicy komputerów od kilkunastu lat mogą swobodnie korzystać z nich dzięki wynalazkowi syntezy mowy. Synteza mowy w połączeniu z czytnikiem ekranu (w jęz. polskim często korzysta się z jego angielskiej nazwy screen reader) pozwala obsługiwać komputer i zainstalowane w nim programy przez osobę, która całkowicie nie widzi.
Ten niezwykły wynalazek sprawił, że niewidomi mogą być zintegrowani cyfrowo — korzystają z szybkiego dostępu do informacji i usług. Internet i możliwości jakie on oferuje, znacząco wpływają na komfort życia osób niewidomych.
Niestety nie wszystkie serwisy internetowe dobrze współpracują z czytnikami ekranu. Większość z nich zawiera podstawowe błędy techniczne, które utrudniają lub uniemożliwiają dostęp do informacji i usług osobom niewidomym.
Co czytnik ekranu czyta?
Wbrew nazwie, czytnik ekranu nie czyta tego, co znajduje się (jest wyświetlone) na ekranie, tylko przetwarza informacje znajdujące się w komputerze do tekstu. Niewidomy użytkownik może bez problemu skorzystać z komputera bez podłączonego monitora!
Strona internetowa jest również przetwarzana przez czytnik ekranu do postaci tekstowej. Tekst uzupełniony jest o znajdujące się w kodzie HTML informacje na temat struktury dokumentu — tytuł, nagłówki, akapity, odnośniki, grafiki, itp.
Im bardziej strona jest dostępna, tym więcej informacji czytnik ekranu może odtworzyć. Dzięki temu osoba niewidoma lepiej rozumie stronę internetową.
Na powyższym zestawieniu kopii ekranu widać jedną ze stron serwisu KPRM (Kancelarii Prezesa Rady Ministrów) oraz tekst strony, która jest przedstawiona w narzędziu, symulującym działanie czytnika ekranu. Czerwoną ramką oznaczyliśmy nagłówek w wyglądzie oryginalnym i po przetworzeniu do tekstu. Czytnik ekranu w tym przypadku był w stanie pozyskać informację, że tekst: „Co robimy” jest nagłówkiem poziomu pierwszego (<h1>).
Użytkownicy niedowidzący
Można by powiedzieć, ilu niedowidzących, tyle postaci niedowidzenia. Na potrzeby dostępności można jednak uogólnić definicję do sformułowania: niedowidzący to osoba, której wady narządu wzroku nie da się poddać całkowitej korekcie przy użyciu okularów. W Polsce jest około 500 tys. osób, które nie są w stanie przeczytać gazety nawet przy pomocy okularów — te osoby z pewnością można zaliczyć do grupy niedowidzących.
Choroby skutkujące niedowidzeniem spotykają najczęściej osoby starsze. Zjawisko to dotyka również osoby chore na cukrzycę i wiąże się z postępującym pogorszeniem widzenia.
We współczesnym, cyfrowym społeczeństwie, do wspomnianej grupy można także włączyć osoby, które na co dzień widzą doskonale, ale w efekcie długotrwałej, codziennej pracy przy komputerze, mają problemy z widzeniem, co skutkuje chociażby koniecznością powiększania tekstu znajdującego się na stronie internetowej.
Część osób niedowidzących potrzebuje specjalnych programów powiększających zawartość ekranu, innym natomiast wystarczy możliwość powiększenia samego tekstu na stronach internetowych i prawidłowy kontrast. Niedowidzący korzystają z programów powiększających zawartość ekranu. Dających możliwość powiększenia nawet do 16 razy.
Ustawienia dla osób niedowidzących
Osoby niedowidzące korzystają także z różnych ustawień komputera, które ułatwiają im odbiór treści znajdujących się na ekranie. Zwykle są to ustawienia związane z powiększaniem wielkości tekstów lub modyfikacją ich kolorystyki. Co ważne, ustawienia te dotyczą całego systemu komputerowego i przeglądarek internetowych, a nie pojedynczych podstron. Osoba słabo widząca cały czas potrzebuje takich ustawień i najwygodniej jest dla niej ustawić raz np. odpowiedni schemat kolorystyczny (np. grafitowe litery na beżowym tle) i korzystać z nich w trakcie pracy z komputerem. Taka osoba nigdy nie zmienia kontrastu w serwisie internetowym, korzystając z często spotykanych „wersji kontrastowych serwisu”.
Przykład niedowidzenia jako kategorii niepełnosprawności, ale także zjawiska, które jest o wiele bardziej powszechne niż się może wydawać, wskazuje na istotny fakt — serwisy internetowe powinny być dostępne, nie tylko ze względu na osoby niepełnosprawne. Uniwersalna dostępność jest gwarantem tego, że każdy (także osoba zdrowa, jednak odczuwająca dyskomfort związany z przemęczeniem wzroku) może dotrzeć do treści zamieszczonych w serwisie.
Użytkownicy z zaburzeniami widzenia barw
Niektórzy ludzie nie rozpoznają wszystkich kolorów i ich odcieni. Część osób nie widzi koloru czerwonego (protanopia), inni nie rozróżniają zielonego (deuteranopia zwana daltonizmem), jeszcze inni żółtego i niebieskiego (tritanopia). Są również osoby mające problem z widzeniem jakichkolwiek kolorów (mówimy wówczas o monochromatyzmie). Warto zwrócić uwagę na nadużywanie określenia daltonizm (które wiąże się z nierozpoznawaniem barwy zielonej) na określenie innych zaburzeń w widzeniu barw, niebędących daltonizmem.
Te wszystkie schorzenia, które można ogólnie określić jako zaburzenia w widzeniu barw,
mają wpływ na korzystanie z serwisów internetowych.W przypadku wszystkich zaburzeń widzenia barw wystarczy pamiętać o ważnej zasadzie: kolor nie może być jedynym sposobem przekazywania informacji w serwisie. Fakt istnienia sporej grupy osób, które danego koloru mogą nie widzieć wcale lub częściowo, sprawia, że ta zasada jest niezwykle ważna.